Στο τέλος κάθε χρονιάς  ο καθένας μας κάνει την προσωπική του ανασκόπηση και αναρωτιέται αν κατάφερε να πραγματοποιήσει τους στόχους που έθεσε εξαρχής. Στον τομέα όμως της «πολιτιστικής  καλλιέργειας» τι στόχους μπορείς να  θέσεις; Σίγουρα η εξασφάλιση ελεύθερου χρόνου και η  ποιοτική ικανοποίηση αυτού είναι τα κύρια χαρακτηριστικά. Δεν αγαπώ τις λίστες, ωστόσο κατέληξα ότι φτιάχνουν τη ζωή μου πιο εύκολη. Συμμαζεύουν αν θέλετε τόσο τις υποχρεώσεις μου αλλά και τις όμορφες στιγμές μου. Παρακάτω θα κάνω μία μικρή ανασκόπηση της χρονιάς που φεύγει για θέματα που αφορούν τον κινηματογράφο, το θέατρο, τη μουσική και φυσικά τα βιβλία. Επίσης θα προτείνω 8 βιβλία (όχι μόνο διαβασμένα μέσα στο 2017) που καλό θα ήταν να αναζητήσετε.

 

Κινηματογράφος

Τι μπορεί να πει κανείς για την μαγεία της σκοτεινής αίθουσας; Τα έχει πει όλα ο Τορνατόρε στο «Σινεμά ο παράδεισος». Περίπου 120 ταινίες με ταξίδεψαν και εμένα με τη σειρά τους φέτος. Κάποιες άξιζαν και κάποιες άλλες όχι. Κάποιες τις ξαναείδα και δεύτερη φορά, ενώ σε κάποιες είτε έκλεισα το dvd είτε έφυγα από την αίθουσα. Ωστόσο υπήρξαν και αυτές που λάτρεψα πολύ και είναι οι παρακάτω.

Το Genius είναι η ιστορία του συγγραφέα Thomas Wolfe και του σπουδαίου επιμελητή εκδόσεων  Max Perkins  γύρω από τη συγγραφή, επιμέλεια και έκδοση του σημαντικού βιβλίου του «Γύρνα σπίτι, άγγελέ μου». Το επιτελείο ηθοποιών είναι απλά εξαιρετικό και ο Τζουντ Λο που παίζει τον ομώνυμο συγγραφέα αποδεικνύει ότι όσο μεγαλώνει ωριμάζει ποιοτικά και το παίξιμό του.

Το Denial και η Υπόθεση Φριτς Μπάουερ  ανήκουν στις ταινίες που αφορούν το Ολοκαύτωμα και βασίζονται σε πραγματικά γεγονότα. Η πρώτη ταινία πραγματεύεται τη δίκη στην οποία οδηγήθηκαν η ιστορικός Deborah Lipstadt και ο αρνητής του Ολοκαυτώματος  David Irving. Μου άρεσε πολύ η προσεχτική ματιά του σκηνοθέτη για ένα θέμα που δυστυχώς επανέρχεται στην καθημερινότητά μας μέσω των ακραίων πολιτικών φωνών που εμφανίζονται εκ νέου στην Ευρώπη, αλλά και στη χώρα μας. Μια ταινία που θα έπρεπε να προβάλλεται στα σχολεία, με το κατάλληλο υλικό ενημέρωσης. Η δεύτερη ταινία αποτελεί ένα γερμανικό διαμάντι σε σχέση με το πώς διαχειρίζονται τα μεταπολεμικά τραύματα τους και πώς επιδιώκουν να ξαναθυμήσουν σε πολλούς την Ιστορία. Ο εισαγγελέας Φριτς Μπάουερ τέλη της δεκαετίας του ’50 αναζητά τον συνταγματάρχη των SS Αίχμαν αλλά και άλλους Ναζί  για να τους οδηγήσει στη Δικαιοσύνη για τα εγκλήματα που διέπραξαν. Πώς αντιδρά ο κύκλος του και η ίδια η κοινωνία; Εξαιρετική μεταφορά μιας δύσκολης εποχής και ένας πρωταγωνιστής άξιος επαίνου.

Στη συνέχεια, δύο ταινίες για τη γυναικεία δύναμη και ταυτότητα και πώς αυτή ορίζεται ήταν οι Καταπληκτικές Γυναίκες και οι Αφανείς Ηρωίδες. Εξαιρετική η μεταφορά της εποχής και η ερμηνεία του γυναικείου καστ και στις δύο ταινίες. Η έκπληξη της χρονιάς που μας μετέφερε κάπως στα παιδικά μας χρόνια ήταν η μεταφορά της Πεντάμορφης και του Τέρατος σε ταινία. Ήταν ένα εντυπωσιακό αποτέλεσμα που συγκίνησε μικρούς και μεγάλους και απέδειξε ότι τα παραμύθια της Disney έχουν μια διαχρονικότητα μοναδική για τον καθένα.

Κλείνοντας με δύο πολιτικές ταινίες δεν μπορώ να μην αναφερθώ στο Τελευταίο Σημείωμα του Παντελή Βούλγαρη και στο ντοκιμαντέρ I am not your negro. Η προβολή της πρώτης ταινίας υπήρξε ξεχωριστή καθώς είχα την ευκαιρία να την  παρακολουθήσω στην πρεμιέρα της μαζί τόσο με τον σκηνοθέτη όσο και με τους συντελεστές. Τα συναισθήματα ήταν ανάμεικτα με τη συγκίνηση και την περηφάνια που νιώθει κανείς βλέποντας τα έργα του Βούλγαρη. Έχει τη δύναμη και την σκηνοθετική μαεστρία να μας μεταφέρει σελίδες της ελληνικής ιστορίας, πολλές φορές ανείπωτες, με έναν τρόπο που δείχνει πόσο πολύ σέβεται το παρελθόν και υπολογίζει τον αντίκτυπό του στο παρόν μας. Όσο για το ντοκιμαντέρ, αποτελεί ένα φοβερό ντοκουμέντο για τη διεκδίκηση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων των μαύρων τη δεκαετία του ’60 στις ΗΠΑ και έρχεται να συμπληρώσει ταινίες όπως η Selma και να διδάξει πολιτική ηθική, και όχι μόνο, σε όλους μας.

 

Θέατρο

Οι παραστάσεις που παρακολούθησα φέτος ήταν λιγότερες από κάθε άλλη φορά. Νομίζω ότι το θεατρικό κενό ικανοποιητικών έργων  το καλοκαίρι ήταν αυτό που καθόρισε τον μικρό αριθμό. Ωστόσο υπήρξαν παραστάσεις που είδα παραπάνω από μία φορά. Το Κρατικό Θέατρο Βορείου Ελλάδος ήταν ο μεγάλος νικητής των θεατρικών επιλογών μου. Απήλαυσα τη θεατρική απόδοση του Τρίτου Στεφανιού σε σκηνοθεσία  Θανάση Παπαγεωργίου. Λάτρεψα τα Ανεμοδαρμένα Ύψη  σε διασκευή και σκηνοθεσία του Γιάννη Καλαβριανού. Τέλος η Ομπίντα, ένας πολιτικός μονόλογος που αφορούσε τις τελευταίες ώρες του Νίκου Ζαχαριάδη, σε κείμενο και σκηνοθεσία του Γιώργου Κοτανίδη, με συγκλόνισε σε κάθε επίπεδο.

 

Μουσική

Μπορεί να μην αναφέρθηκε ως η ταινία της χρονιά στις παραπάνω αναφορές μου, ωστόσο η ταινία του 2017, αλλά και το soundtrack , ήταν το La La Land. Είδα την ταινία τέλη Δεκέμβρη του 2016 και ήξερα ότι όχι μόνο θα αποκτήσει μια θέση στην καρδιά μου αλλά θα μαγέψει και πολύ κόσμο. Ενδεικτικά ήταν τα βραβεία και τα Όσκαρ που έλαβε. Όμως γιατί αγαπήθηκε τόσο αυτή η ταινία από τη γενιά 26-35; Πολύ απλά γιατί μιλούσε γι’αυτήν! Όλα τα όνειρα και οι προσδοκίες σε επίπεδο επαγγελματικό αλλά και προσωπικό αντικατοπτρίζονταν σε μια ταινία 2 ωρών. Δεν υπάρχουν happy end, αλλά υπάρχουν πράγματα που δεν θα ξεχάσουμε ποτέ. Όσο για τα τελευταία 3 λεπτά του έργου, εκεί δεν μπορεί να αρνηθεί κανείς ότι δεν συγκινήθηκε. Είχα την χρυσή ευκαιρία να παρακολουθήσω την ταινία με τη συνοδεία 73μελούς ζωντανής ορχήστρας και jazz ensemble και ήταν μια μοναδική και αξέχαστη εμπειρία!

 

Βιβλία

Αν και ήταν μια απαιτητική χρονιά, από πλευράς υποχρεώσεων, τα αναγνωστικά ταξίδια ήταν αρκετά ικανοποιητικά. Σε σύνολο 22 λογοτεχνικών βιβλίων έχω να ξεχωρίσω την ανάγνωση του 1984 του George Orwell, το Omega Minor του Paul Verhaeghen , το Illska του Eiríkur Örn Norðdahl αλλά και ένα ακόμα έργο του Philip Roth, το Αμερικάνικο Ειδύλλιο. Δύσκολα και απαιτητικά βιβλία, γεμάτα υπαινιγμούς τόσο πολιτικούς αλλά κυρίως ανθρωποκεντρικούς. Η ολοκλήρωση της ανάγνωσής τους υπήρξε προσωπικό στόιχημα. Ένας ακόμη αναγνωστικός στόχος ήταν η ολοκλήρωση αλλά και η έναρξη δύο τετραλογιών. Η Τετραλογία της Νάπολης της Elena Ferrante, σε εξαιρετική ελληνική μετάφραση της Δήμητρας Δότση, αποτέλεσε μια απολαυστική αναγνωστική εμπειρία. Τέλος, η έναρξη της Τετραλογίας της Βαρκελώνης, όπως χαρακτηρίζεται, του Carlos Ruiz Zafón φαίνεται πολλά υποσχόμενη, καθώς συνδυάζει τη μαγεία των βιβλίων με αγαπημένους τόπους της Ισπανίας.

Ωστόσο αν πρότεινα κάποια βιβλία είτε για να τα χαρίσετε σε κάποιον αυτές τις γιορτινές μέρες, είτε να τα κάνετε δώρα στον εαυτό σας , θα ήταν τα παρακάτω. Οι αναγνώσεις τους πραγματοποιήθηκαν και μέσα στο έτος αλλά και μέσα στο 2016. Δεν είναι βιβλία αμιγώς λογοτεχνικά, αλλά ικανοποιούν πολλά γούστα.

 

 

1. «Red Rosa» της Kate Evans, εκδόσεις Verso Books : ένα ξεχωριστό graphic novel που αναφέρεται στη ζωή και τη δράση της πολιτικού Ρόζα Λούξεμπουργκ. Αναμένεται να εκδοθεί και στα ελληνικά.
2. «Μεταπολίτευση. Η Ελλάδα στο μεταίχμιο δύο αιώνων» σε επιμέλεια Μ.Αυγερίδη, Ε.Γαζή & Κ.Κορνέτη, εκδόσεις Θεμέλιο: αποτελεί το πρώτο μέρος της σειράς που αφορά όψεις της Μεταπολίτευσης. Περιέχει σύνολο άρθρων από το αντίστοιχο συνέδριο που πραγματοποιήθηκε το 2012. Έργο βαθιά πολιτικό που η ανάγνωσή του δημιουργεί γόνιμες σκέψεις και προβληματισμούς. Κομβικός ο ρόλος ορισμένων ανακοινώσεων για τον επαναπροσδιορισμό κάποιων θέσεων και απόψεων που κυριάρχησαν στον δημόσιο λόγο από το ξέσπασμα της οικονομικής κρίσης και μετά.
3. «Confiteor» του Ζάουμε Καμπρέ, μτφ. Ευρυβιάδης Σοφός , εκδόσεις Πόλις: αν είναι να διαβάσει κάποιος ένα λογοτεχνικό βιβλίο θα έπρεπε να είναι αυτό. Ενάμιση χρόνο μετά την κυκλοφορία του και  δεν έχει ησυχάσει η συζήτηση γύρω απ’ αυτό το έργο. Τιμήθηκε πρόσφατα με το βραβείο Ξένου Μυθιστορήματος  The Athens Prize for Literature του περιοδικού «(δε)κατα».
4. «Ποίηση 1963-2011» της Κατερίνας Αγγελάκη-Ρουκ, εκδ. Καστανιώτη: αν είναι να έχει κάποιος ένα βιβλίο ποίησης στη βιβλιοθήκη του ας είναι αυτό. Μια ποίηση βαθιά ανθρώπινη και συναισθηματική, αλλά όχι με έναν τρόπο που θυμίζει μελό. Το σύνολο του έργου της παρουσιάζεται σε μια υπέροχη έκδοση με πανέμορφη επιμέλεια.
5. «Ανεμοδαρμένα Ύψη» της Έμιλυ Μπροντέ, μετάφραση & διασκευή του Γιάννη Καλαβριανού, εκδ. Κάπα Εκδοτική: το παρόν βιβλίο αποτελεί το κείμενο της ομώνυμης θεατρικής παράστασης του ΚΘΒΕ . Ένα έργο δύσκολο τόσο να μεταφραστεί όσο και να μεταφερθεί στο σανίδι. Ωστόσο ο Καλαβριανός το αντιμετώπισε με πολύ σεβασμό και έδωσε στο κοινό ένα άρτιο έργο, με εξαιρετικό λόγο και μια προσιτή θεατρική ματιά, ώστε να την κατανοήσει οποιοσδήποτε.
6. «Πόσο θα ζήσεις ακόμα,γιαγιά;» Άλκη Ζέη, εκδ. Μεταίχμιο : ένα βιβλίο για όλους όσους θέλουν να ξαναχαθούν στο λόγο μιας συγγραφέως που αγαπήσαμε από τα παιδικά μας χρόνια. Άτυπη συνέχεια του βιβλίου «Με μολύβι φάμπερ νούμερο δύο», αυτό που το κάνει ξεχωριστό είναι τα κριτικά σχόλια της συγγραφέως. Ένα σχόλιο στο σήμερα για γεγονότα σημαντικά του χθες.
7. «Η ιστορία είναι μια σύγχρονη λογοτεχνία. Μανιφέστο για τις κοινωνικές επιστήμες» του Ivan Jablonka, μτφ .Ρίκα Μπενβενίστε, εκδ. Πόλις : ένα βιβλίο που παρουσιάζει την αξία της διεπιστημονικότητας στο χώρο των Ανθρωπιστικών Επιστημών. Δύσκολη αναγνωστικά κριτική σκέψη, στοιχειοθετημένη ωστόσο με έναν πλούτο βιβλιογραφικών αναφορών, που καθιστούν το έργο σταθμό για όσους ενδιαφέρονται να κινηθούν στο χώρο τόσο της Λογοτεχνίας, όσο και της Ιστορίας και της Κοινωνιολογίας.
8. «Η ιστορία της χαμένης κόρης» της Elena Ferrante, μτφ. Δήμητρα Δότση, εκδ.Πατάκη: το τέταρτο και τελευταίο μέρος της Τετραλογίας της Νάπολης αποτελεί ένα ξεχωριστό λογοτεχνικό ανάγνωσμα. Η κορύφωση της τετραλογίας σε ένα έργο που διασχίζει τη νεώτερη ιστορία της Ιταλίας, μια μοναδική ανθρωπογεωγραφία, μια εξαιρετική περιγραφική μαεστρία ανθρώπινων και κυρίως γυναικείων χαρακτήρων.

 

 

Εύχομαι ο νέος χρόνος να φέρει 2018 όμορφες εικόνες, μουσικές και αναγνώσεις σε όλους μας!Καλή χρονιά!