Μπήκε για τα καλά ο Οκτώβρης και εμείς μιλάμε ακόμη για το καλοκαίρι που πέρασε και για τα βιβλία που μας έμειναν χαραγμένα στη μνήμη. Βιβλία που ταξίδεψαν σε βουνό ή θάλασσα, ταλαιπωρήθηκαν καθώς βρισκόταν «εκτός των τειχών», αλλά κατάφεραν να μας μαγέψουν και να κρατήσουν το ενδιαφέρον μας αμείωτο στις σελίδες τους!
Συνεχίζοντας τον φετινό αναγνωστικό μου μαραθώνιο από το προηγούμενο blogpost, το διάστημα του καλοκαιριού με βρήκε με 13 βιβλία! Λίγα ή πολλά δεν έχει σημασία, μικρά ή μεγάλα, ωστόσο επέλεξα και πάλι να είναι μοιρασμένα ανάμεσα σε έλληνες και ξένους συγγραφείς (για στατιστικούς λόγους αναφέρω ότι από τα 13 βιβλία, τα 7 ανήκουν σε έλληνες συγγραφείς και τα υπόλοιπα σε ξένους). Κάποια διαβάστηκαν απνευστί, κάποια με απογοήτευσαν αλλά δεν τα εγκατέλειψα, άλλα πάλι με ενθουσίασαν και γι’ αυτά θα σας μιλήσω!
Πριν όμως αναφερθώ σε αυτά τα τέσσερα αναγνώσματα που ξεχώρισα, θα ήθελα να γνωστοποιήσω μια άκρως ενδιαφέρουσα ψηφιακή συζήτηση που ξεκίνησε το καλοκαίρι με αφορμή τη σχέση της ελληνικής λογοτεχνίας με το εξωτερικό. Ειπώθηκαν και γράφτηκαν πάρα πολύ ενδιαφέρουσες απόψεις τις οποίες μπορεί κανείς να αναζητήσει στον Αναγνώστη, στην BookPress και φυσικά στο Pod.gr. Τέθηκαν, κατά τη γνώμη μου, γόνιμα ερωτήματα που αφορούν τους ειδικούς, αλλά και μη, του χώρου της Λογοτεχνίας.
Γιατί ίσως και εμείς οι αναγνώστες, γνώστες ή όχι του θεωρητικού αντικειμένου, να επηρεαζόμαστε απ’ όσα λέγονται και να βιαζόμαστε πολλές φορές να κρίνουμε αρνητικά ή θετικά τα εγχώρια και τα μεταφρασμένα έργα. Το παρατηρώ αυτό τόσο από προσωπικές επιλογές, όσο και από το ευρύτερο κοινό το οποίο, δυστυχώς, κρίνει αβίαστα και χωρίς επαρκή κριτήρια βιβλία και συγγραφείς. Τελικά, οι ταμπέλες που βάζει κάποιος και το τι συγκινεί τον καθένα είναι καθαρά υποκειμενικό, αλλά σημαντικό στην εποχή μας καθώς μπορεί να επηρεάσει έναν κύκλο ανθρώπων μέσω των νέων μέσων επικοινωνίας. Ο ελιτισμός, ωστόσο, ανήκει στο παρελθόν. Και αυτό πρέπει να γίνει αποδεκτό! Πλέον, όπως μπορεί κάποιος να παρατηρήσει, ο χώρος του βιβλίου έχει ενταχθεί για τα καλά στο ρινγκ της σκληρής διαφήμισης και προσέγγισης του κοινού με άλλα χαρακτηριστικά. Ποιος θα βγει νικητής; Η βάση δεδομένων της biblionet/βιβλιονετ αναφέρεται σε 269.500 τίτλους διαθέσιμους σε κάθε αναγνωστικό γούστο! Μια μεγάλη αναγνωστική βουτιά χωρίς παρωπίδες ίσως να είναι η λύση!
<<>>
Το κείμενο αυτό γράφτηκε εν αναμονή του βραβείου Νόμπελ για τη Λογοτεχνία. Το έργο της νικήτριας Annie Ernaux έχει αναφερθεί πολλές φορές στο παρόν blog καθώς είναι μια ιδιαίτερη και αγαπημένη πένα. Ωστόσο, η αντίδραση γύρω από την κατάκτηση αυτού του τίτλου από το πρόσωπό της ήταν σαν ένας άνεμος που τα σάρωσε όλα. Προφανώς και δεν θα αναφερθώ στους αναγνώστες που εξέφρασαν τη δυσφορία ή τον ενθουσιασμό τους, αλλά αυτό που με εξέπληξε σε σημείο σοκ ήταν η αντίδραση ανθρώπων του χώρου του Πολιτισμού, των Γραμμάτων & των Τεχνών, οι οποίοι εργάζονται ως επαγγελματίες στο χώρο και προσφέρουν τη γνώση και την εμπειρία τους όπου σχετικώς χρειαστεί. Η μικροψυχία, η κακεντρέχεια και πολλές φορές η λεκτική υποτιμητική επίθεση προς τους αναγνώστες της Ernaux ήταν αυτά που με άφησαν άφωνη! Δεν μιλάμε πλέον για μια παρουσίαση γνώμης αρνητικής ή θετικής, αλλά για ένα θυμό που ξέσπασε αναίτια. Για ποιο λόγο όλα αυτά τελικά; Αναρωτιέμαι αν η «υπηρεσία» τους θα συνεχίσει να χαίρει της εκτίμησης αναγνωστών και εκδοτών…
<<>>
Τα τέσσερα βιβλία τα οποία ξεχώρισα από τις αναγνώσεις του καλοκαιριού είναι πένες γνωστές και αγαπημένες. Προέρχονται από συγγραφείς που ήξερα ότι δεν θα με απογοήτευαν στα νέα τους πονήματα και θα με κέρδιζαν για μια ακόμη φορά σελίδα τη σελίδα. Βιβλία ογκώδη που δεν σε βάραιναν, αλλά η σπουδαία λογοτεχνία τους γέμιζε το είναι σου και ελάφρυνε την ψυχή του αναγνώστη. Τι άλλο να ζητήσει κανείς τις ώρες της ραστώνης; Βέβαια, δεν θα το κρύψω, αλλά υπήρξε και μια αναγνωστική έκπληξη που μέχρι και σήμερα προτείνω παντού πως αυτό το βιβλίο είναι το καλύτερο της χρονιάς! Είναι βιβλία γεμάτα σημειώσεις μολυβιού, με τσακισμένες σελίδες, με σπασμένη ράχη, βιβλία χορταστικά!
Κάθε τίτλος βιβλίου είναι ένα link πληροφοριών.
«Ίσως αυτό να είναι ο έρωτας, τα λιγότερο ή περισσότερο περίπλοκα σύνορα που ορθώνουμε, ή όχι, ανάμεσα στον εαυτό μας και τους άλλους.»
Θα μπορούσα να μιλώ για ώρες για την πυκνή και συνάμα μαγική γραφή του Γκενασιά! Το παρόν έργο το περίμενα πώς και πώς να κυκλοφορήσει καθώς θεωρείται η άτυπη συνέχεια ενός πολύ αγαπημένου μου βιβλίου, της Λέσχης των αθεράπευτα αισιόδοξων. Ωστόσο, θα έλεγα ότι διαβάζεται και αυτοτελώς ως ένα εξαιρετικό δείγμα της σύγχρονης γαλλικής λογοτεχνίας. Ο Γκενασιά καταπιάνεται με διαφορετικές προσωπικότητες που αναζητούν την πραγμάτωση των ουτοπιών τους επί της γης. Άραγε τα καταφέρνουν; Η σπουδαιότητα του βιβλίου έγκειται στο γεγονός ότι είναι μια ιστορικο-κοινωνικο-πολιτική ανασκόπηση της Γαλλίας αλλά και του κόσμου από τη δεκαετία του ’60 μέχρι και την Πτώση του Τείχους του Βερολίνου με ήρωες της διπλανής πόρτας. Η αφήγηση κινείται γύρω από αυτούς τους 3-4 πρωταγωνιστές και τις επιλογές τους σε διάφορα μέρη του κόσμου, όπως η Γαλλία, το Αλγέρι, το Ισραήλ και τη Ρωσία και ταυτόχρονα παρακολουθούμε μαζί με τις πράξεις τους ποιος είναι ο αντίκτυπος της Ιστορίας στις ζωές τους. Θα χαρακτήριζα τον Γκενασιά κινηματογραφιστή, καθώς έχει τη μαγική ικανότητα να μας παρουσιάζει πρόσωπα, τοπία και γεγονότα με την οπτική γωνία του φακού, με μια ζωντάνια και αμεσότητα λες και είμαστε παρόντες και εμείς στην αφήγησή του.
«Γιατί το σημαντικό είναι να ελπίζουμε, να θέλουμε να πιστέψουμε, και όταν έρχεται η ευτυχία νομίζουμε πως δεχτήκαμε μια ελαφριά ώθηση του πεπρωμένου.»
«Όχι, η Ιστορία δεν ήταν οδοστρωτήρας στη Λατινική Αμερική: ήταν ένα φλογοβόλο, που συνέχιζε να πυρπολεί την ήπειρο λες και ο χειριστής του είχε τρελαθεί και κανείς δεν τολμούσε να τον σταματήσει.»
Ένα προσωπικό αναγνωστικό στοίχημα ήταν να ολοκληρώσω την ανάγνωση των μυθιστορημάτων του Βάσκες που κυκλοφορούν στη χώρα μας σε εξαιρετική μετάφραση του Αχιλλέα Κυριακίδη. Και φέτος τα κατάφερα! Το παρόν βιβλίο του έγινε πλέον ένα από τα αγαπημένα μου! Το διάβασα απνευστί μέσα σε 3 βροχερές ημέρες, σχεδόν χωρίς ανάσα, γιατί η υπόθεση του βιβλίου απλά σε συγκλονίζει! Ορμώμενος από μια πραγματική ιστορία, αυτή του σκηνοθέτη Σέρχιο Καμπρέρα, στήνεται ένα ολόκληρο σκηνικό μιας ζωής γεμάτη επαναστατικές κινήσεις (κυριολεκτικά) και στο τέλος μια σκληρή αποδοχή ότι όλα όσα έγιναν ήταν μια φενάκη. Δεν έχω διαβάσει παρόμοιο ανάγνωσμα που να αναφέρεται αρχικά στην Πολιτιστική Επανάσταση της Κίνας, στη συνέχεια στα αντάρτικα κινήματα της δεκαετίας του ’70 στη Λατινική Αμερική και τέλος όλα αυτά να περιπλέκονται γλυκά με την αξία των Τεχνών, της Προπαγάνδας και κάθε λογής ιδεολογιών που θα άλλαζαν τον ρου της Ιστορίας. Η σπουδαιότητα του βιβλίου έγκειται στο ότι αναφέρεται σε γεγονότα εκτός των οικείων σε εμάς (για την εποχή τους) πέρα από την περίκλειστη Ευρώπη και αυτό μας φέρνει αντιμέτωπους με μια εντελώς διαφορετική πραγματικότητα απ΄ ό,τι υπολογίζαμε. Ο αφηγηματικός του λόγος είναι εξαιρετικός και γοητευτικός. Σε παρασέρνει σαν ένας καλός παραμυθάς, όπως έχω αναφέρει ξανά για τον Βάσκες.
Το γεγονός ότι διάβασα ένα βιβλίο 738 σελίδων που αναφέρεται στα βυζαντινά χρόνια χωρίς να βαρεθώ λεπτό, μάλλον σημαίνει ότι ο Ζουργός ξέρει πάρα πολύ καλά να σαγηνεύει τον αναγνώστη. Έχοντας διαβάσει τα άπαντά του δεν μπορώ να αναφερθώ αντικειμενικά στην υπέροχη γλαφυρή γραφή του, στη λυρικότητα της επιλογής λέξεων, φράσεων και περιγραφών. Όποιος ανακαλύψει τον λογοτεχνικό κόσμο του Ζουργού θα βγει μόνο κερδισμένος, γιατί θα έχει να κάνει με ένα συγγραφέα ακαταπόνητο, μελετητή της κάθε λεπτομέρειας και γνώστη κάθε κρυφής σελίδας των ιστοριών πίσω από τις δικές του ιστορίες.
Η περιπετειώδης ζωή του νοτάριου και αντιγραφέα Σταυράκιου Κλαδά παρουσιάζεται εξ ολοκλήρου μπροστά στα μάτια μας και εδώ δεν έχουμε να κάνουμε με ένα τυπικό μυθιστόρημα που αναφέρεται στα γεγονότα ή στις ίντριγκες του Βυζαντίου. Ο ήρωάς μας είναι ένας άνθρωπος των Γραμμάτων που μέσα απ΄ αυτά έπλασε και καθόρισε τη ζωή τόσο τη δική του όσο και των δικών του ανθρώπων. Η γεγονοτολογία δεν είναι τόσο εμφανής όπως προείπα, αν και υπάρχουν χρονολογικά τοπόσημα για να καταλαβαίνουμε πότε και πού εξελίσσεται η αφήγησή μας. Ο συγγραφέας αναπλάθει μια ολόκληρη εποχή, περιοχές και πρόσωπα που είναι ζωντανά μπροστά μας και μας μεταφέρει νοερά στο μεγαλείο μιας Αυτοκρατορίας, με τα υπέρ και τα κατά της. Το έργο διαπνέεται από φιλοσοφικές αναζητήσεις και συζητήσεις γύρω από τη σημασία της γνώσης, της πίστης, των αξιών του ανθρώπινου χαρακτήρα και τελικά στη διαχρονικότητα που έχουν όλα αυτά στη ζωή μας. Ο Ζουργός είναι ερευνητής-συγγραφέας: συγκεντρώνει πρώτα αρκετά καλά το υλικό του, το μελετάει, επισκέπτεται βιβλιοθήκες, χάνεται σε έγγραφα εποχής, χάρτες, εικόνες και ό,τι άλλο βάζει ο καθένας στο μυαλό του και μετά γράφει. Και το αποτέλεσμα αποζημιώνει τον κάθε απαιτητικό αναγνώστη!
«Η “ιδέα” του μυθιστορήματος ήταν ότι τα ποιήματα ζουν περισσότερο από τους ποιητές, ότι τα ποιήματα και οι ποιητές είναι πιο ζωντανά από τους θεωρητικούς της λογοτεχνίας και τους βιογράφους, οι οποίοι βιώνουν από δεύτερο χέρι τη ζωή τους.»
Μην σας αποτρέπει η εικόνα ενός μεγάλου σε όγκο βιβλίου, με το σκίτσο ενός γυναικείου προσώπου στο εξώφυλλο και τη λέξη ρομάντζο κάτω από τον κύριο τίτλο. Μην το προσπερνάτε στο βιβλιοπωλείο, γιατί κάνετε μεγάλο λάθος! Ένα βραβευμένο αριστούργημα 32 ετών κάνει εκ νέου την εμφάνισή του στα ελληνικά γράμματα και πρέπει να το διαβάσετε! Ήταν η αναγνωστική μου έκπληξη για φέτος, το καλύτερο βιβλίο!
Ομολογώ, ότι αρχικά ο λόγος για να το διαβάσω ήταν η εκτίμηση που τρέφω για τη δουλειά της μεταφράστριάς του, Κατερίνας Σχινά. Τι άθλο θα πρέπει να πραγματοποίησε για να μεταφέρει με τόση φυσικότητα στη γλώσσα μας αυτό το πολυβιβλίο;! Πραγματικά μαγεύτηκα! Γιατί διαβάζοντας την Εμμονή δεν ήρθα σε επαφή με ένα συγκεκριμένο μυθιστορηματικό έργο, με ένα ανάλογο είδος γραφής και ύφος ή με μια γραμμική αφηγηματική πορεία. Αντιθέτως, διάβασα πολλά βιβλία μαζί: βιβλία ποίησης, βιβλία αλληλογραφίας ή επιστολογραφίας, βιβλία-ημερολόγια, βιβλία με ακαδημαϊκό ύφος και ανάλογες πληροφορίες . συνάντησα την δύναμη της προφορικότητας και της ζωντάνιας των εικόνων είτε της φύσης της βρετανικής εξοχής, είτε των πανεπιστημιακών βιβλιοθηκών . το ύφος ήταν άλλοτε ρομαντικό, άλλοτε λυρικό, άλλοτε γεμάτο σκληρό ρεαλισμό . ήταν με λίγα λόγια ένας συγκερασμός λογοτεχνικών φαινομένων μέσα σε 626 σελίδες! Πώς να κατατάξω αυτό το πληθωρικό μυθιστόρημα κάπου;
Ήταν ένα τακτικό συνονθύλευμα πολλαπλών αναγνώσεων και ανάλογων συναισθημάτων καθώς όπως επιβεβαιώνει και ο τίτλος, η Εμμονή, για να μπορέσει αρχικά κάποιος να καταπιαστεί με τη συγγραφή ενός νέου κόσμου, που έχτισε τόσο επιτυχημένα η Byatt καθώς όλα όσα αναφέρει είναι πλασματικά, και μετέφρασε τόσο μεθοδικά, αριστοτεχνικά και αρμονικά η Σχινά, θα πρέπει να έχει μια σχέση πάθους με το αντικείμενο αυτό! Πόσο ταλέντο θέλει να μεταφέρεις την αγάπη και την αναζήτηση της αληθείας που χαρακτηρίζει κάθε ερευνητή απέναντι στο θέμα που καταπιάνεται; Επίσης, πόσο ανθρώπινο και διαχρονικό είναι η παρουσίαση των συναισθημάτων των ανθρώπων και η πάλη τους για αποδοχή στην κοινωνία; Μάλλον δεν υπάρχει διαφορά ανάμεσα στο σήμερα και την βικτωριανή εποχή! Δεν είναι ένα απλό ή λιτό βιβλίο, είναι ένα έπος! Γιατί αν και δεν φαίνεται εξ αρχής, η διακειμενικότητα που το διαπνέει, δηλαδή η επιρροή του από άλλα σύγχρονα ή μη έργα, το κατατάσσουν στο πάνθεον με τα κλασικά έργα. Αν και έχω διαβάσει μόνο αυτό το βιβλίο της συγγραφέως, άφοβα ανήκει πλέον σε μία από της αγαπημένες μου πένες!
<<>>
Ένα πυκνογραμμένο blogpost έφτασε στο τέλος του!
Εύχομαι ολόψυχα να αναζητήσετε κάποιες από τις παραπάνω επιλογές βιβλίων και να περάσετε το ίδιο όμορφα αναγνωστικά, όπως έκανα και εγώ!
Σας ευχαριστώ πολύ για μια ακόμη φορά που διαβάζετε και επισκέπτεστε το Mon petit Café de Humanite!
Στο fun page του blog στο Facebook μπορείτε να συνεχίσετε να βλέπετε οτιδήποτε προτάσεις ξεχωρίζω από το χώρο του Πολιτισμού, των Γραμμάτων & των Τεχνών!Μας ακολουθείτε φυσικά και στο Instagram!
Κάπου εδώ σας αφήνω & σας στέλνω τις πιο όμορφες φθινοπωρινές ευχές!
Mon petit Cafe de Humanite 