Όταν ξεκινούσα τη δημιουργία αυτής της στήλης σκεφτόμουν ότι θα ήταν ένα άτυπο ημερολόγιο από επιλογές που ξεχώριζα στο χώρο του Πολιτισμού. Τι είναι όμως Πολιτισμός για τον καθένα είναι μια πολύ διαφορετική έννοια και πάνω απ’ όλα οφείλεται να είναι σεβαστή. Η στήλη αυτή δεν έχει σκοπό να επιβάλλει κάτι σε κάποιον που δεν θέλει ο ίδιος να το ανακαλύψει.

Πρόσφατα πραγματοποίησα μια μεγάλη εκκαθάριση των αποδελτιωμένων άρθρων που συνέλεγα για θέματα βιβλίου, θεάτρου, κινηματογράφου και άλλων πολλών πτυχών του Πολιτισμού, ήδη από το 2005. Κατέληξα, λοιπόν, ότι τα Ξεφυλλίσματα προυπήρχαν της ψηφιακής τους μορφής εδώ και 15 χρόνια μέσα από τις επιλογές του πλούσιου αρχειακού υλικού μου. Κείμενα αγαπημένων ελλήνων αρθρογράφων με καθοδήγησαν άτυπα όλα αυτά τα χρόνια στις επιλογές, αλλά και στη διεύρυνση των οριζόντων και των αναζητήσεων στο χώρο του Πολιτισμού. Όλα αυτά με βοήθησαν στο να διαμορφώνω και να εκφράζω την άποψή μου, να ξεχωρίζω από τον πλούτο των επιλογών και άλλοτε πάλι με κριτική σκέψη να διαφωνώ μαζί τους.

Σκεφτόμουν ότι και το θέμα της Έκθεσης που έπεσε φέτος στις Πανελλήνιες Εξετάσεις αφορούσε ακριβώς αυτή την κριτική και ταυτόχρονα συνθετική σκέψη που πρέπει να έχει κάποιος. Η αποδελτίωση των παραπάνω άρθρων ξεκίνησε από τα μαθητικά μου χρόνια καθώς ήθελα να έχω αποτυπωμένη και συγκεντρωμένη κάπου την οπτική ανθρώπων που είχαν την ανάλογη τριβή με το χώρο. Επίσης, είχα παρά πολλές επιφυλλίδες καθηγητών, ακαδημαϊκών και πνευματικών ανθρώπων οι οποίοι καταπιάνονταν με καίρια θέματα και των οποίων η άποψη διαμόρφωνε (ή και όχι) συνειδήσεις. Γενικότερα όμως όλη αυτή η διαδικασία της συλλογής ήταν σταδιακή και έπαιξε καθοριστικό ρόλο τόσο το οικογενειακό όσο και το σχολικό περιβάλλον.

Γράφτηκαν και ακούστηκαν πολλά για το θέμα του ελεύθερου χρόνου και της φιλαναγνωσίας. Η δική μου αλήθεια, νομίζω, ότι δεν διαφέρει από τις αλήθειες πολλών άλλων. Ο μαθητής μπαίνοντας στη Β/θμια εκπαίδευση δεν έχει ελεύθερο, ούτε ποιοτικό χρόνο. Στόχος, δυστυχώς, είναι ο παραλογισμός της παπαγαλίας, της βαθμοθηρίας και εν τέλει των τελικών εξετάσεων και της εισαγωγής στα πανεπιστήμια. Και όταν φτάνει στην Γ/θμια και λόγου χάρη σπουδάζει σε μια σχολή των Ανθρωπιστικών Επιστημών έρχεται αντιμέτωπος με την κριτική σκέψη, την ποικίλη βιβλιογραφία πάνω μόνο σε ένα θέμα(!) και την απορία γιατί δεν μπορεί να περάσει τα μαθήματα. Έπρεπε να γίνω ενήλικη για να απολαύσω την ανάγνωση και την ερμηνεία της Ιλιάδας ή της Οδύσσειας, να συνδυάσω τη σύγχρονη οπτική γωνία με την αρχαιότητα και πολλά άλλα. Αυτά όμως έπρεπε να γίνουν και να τα αισθανθώ στην ηλικία των 13-14, στην οποία και τα διδάχτηκα. Τι φταίει με την εκπαίδευση και την Παιδεία γενικότερα;

Επίσης μια λανθασμένη εντύπωση που κυκλοφορεί: δε σημαίνει ότι για να είναι κάποιος λάτρης της ανάγνωσης πρέπει να ανήκει στις θεωρητικές επιστήμες. Επιπλέον, δεν είναι απαραίτητο ούτε να είναι κανείς άριστος μαθητής ή να έχει χίλιες πανεπιστημιακές περγαμηνές για να είναι λάτρης των βιβλίων. Με λίγα λόγια η φιλαναγνωσία δεν αφορά τις θεωρητικές ή τις θετικές επιστήμες, ούτε τους σημαιοφόρους και τους μέτριους μαθητές, αλλά κατά πόσο σε βοηθάει κάποιος να χτίσεις την αγάπη σου για την «εξωσχολική» ανάγνωση από την τρυφερή παιδική ηλικία μέχρι και την ενηλικίωση.

Θα είμαι για πάντα βαθιά υπόχρεη στη δασκάλα του δημοτικού που είχε αναλάβει τη δανειστική βιβλιοθήκη του σχολείου και θέλοντας ή μη διαβάζαμε ένα βιβλίο κάθε 15 ημέρες. Ακόμα και αν αυτό με δυσκόλευε ή με ενοχλούσε, ήμουν άλλωστε παιδί, έπαιξε καθοριστικό ρόλο στα επόμενα βήματά μου. Είναι γεγονός ότι μετά το οικογενειακό περιβάλλον, το σχολικό παίζει καίριο ρόλο στη διαμόρφωση ενός χαρακτήρα. Φυσικά, υπάρχουν και εξαιρέσεις. Γιατί ένας δάσκαλος ή καθηγητής μπορεί να εμπνέει ή να ρίχνει στα τάρταρα κάποιον.

Η καραντίνα έφερε πολλούς ανθρώπους αντιμέτωπους με την πραγματικότητα του ελεύθερου χρόνου και της διαχείρισής του, καθώς και με το περιβάλλον που έχουν επιλέξει να ζήσουν. Εκεί , ενήλικες και μη, ήρθαν αντιμέτωποι με μια σκληρή πραγματικότητα, γιατί είδαν τον καθρέφτη που απέφευγαν καιρό. Ωστόσο, άλλοι πάλι δεν βίωσαν τίποτα από τα παραπάνω. Όλα έχουν μια εξήγηση λοιπόν.

Η θεματική της Έκθεσης δεν με εξέπληξε, ίσα-ίσα ήταν επίκαιρη και καθόλου αντι-sos όπως ισχυρίστηκε μια υποψήφια. Αγαπητοί μου, εκτός από τις τρελές επαναλήψεις διαβάσματος ή τις άπειρες ώρες στο Netflix, κάνατε οτιδήποτε άλλο; Διαβάσατε καθόλου εφημερίδες, τις άπειρες σελίδες πρόσβασης στο διαδίκτυο, audio books ή e-books, συνταγές, κάτι απ’ όλα αυτά; Ή μήπως όλα αυτά δεν παίζουν ρόλο στη διαμόρφωση του χαρακτήρα σας;

Γελώ σκεπτόμενη ότι σημερινοί 18χρονοι έχουν πλήρη πρόσβαση στις νέες τεχνολογίες, δικαίωμα να ψηφίσουν, καπνίζουν από στριφτά μέχρι ηλεκτρονικά τσιγάρα, οδηγούν (παράνομα ή μη), είναι κάτοχοι μίας ή δύο ξένων γλωσσών σε ανώτερο επίπεδο, έχουν αρκετές σεξουαλικές εμπειρίες και εν τέλει αντιμετωπίζονται από γονείς και κοινωνία ως «παιδιά» ανίκανα να διαβάσουν ένα βιβλίο λογοτεχνίας ή ποίησης! Το θεωρώ τραγελαφικό και ειρωνικό, δεν είναι αφελή τα «παιδιά»! Ίσα-ίσα υπάρχουν πολλά εξαιρετικά δείγματα νέων που διαβάζουν, προβληματίζονται και πολλές φορές αμφισβητούν δεδομένα που θέλουν να τους επιβληθούν. Θα ήταν πολύ ενδιαφέρον να δημοσιευτούν, ανώνυμα φυσικά, οι απόψεις των μαθητών που γράφτηκαν στις σελίδες του κίτρινου τετραδίου των Πανελληνίων.

ΑΝΑΓΝΩΣΕΙΣ

Η φωτογραφία που επέλεξα για να συνοδέψω τα 10^α Ξεφυλλίσματα συνδυάζει βιβλίο, κινηματογράφο, καλοκαίρι, σκέψεις για ιδανικά μέρη για ταξίδι και αγαπημένη χώρα. Όμως είναι δύσκολο να πραγματοποιηθούν όλα αυτά φέτος…δεν πειράζει όμως! Ίσως η αναγκαία αναμονή να μας ανταμείψει καλύτερα στο μέλλον!

Ο Ιούνιος μπήκε με πολύ ωραίες και ενδιαφέρουσες αναγνώσεις! Διάβασα, από πλευράς λογοτεχνίας, τους Θηριόμορφους της Έλενας Μαρούτσου και δηλώνω εντυπωσιασμένη για πολλούς λόγους! Αρχικά, ξεχώρισα την ιδιαίτερα προσεγμένη έκδοση (επιμέλεια & εμφάνιση), η οποία περιείχε σουρεαλιστικές φωτογραφίες, οι οποίες «συνόδευαν» το κυρίως κείμενο. Δύο ή περισσότεροι αφηγητές (?) πιάνουν τα νήματα μιας ιστορίας αγάπης & αναζήτησης του εαυτού μέσα από τη διπλή φύση του κάθε ανθρώπου. Τα ζωώδη ένστικτα έρχονται στην επιφάνεια και αναδεικνύουν τις αδυναμίες και τις προκλήσεις απέναντι στο Εγώ. Μου άρεσε πάρα πολύ η λυρική πένα της Μαρούτσου και ο συνδυασμός της με τις σουρεαλιστικές φωτογραφίες που ερμηνεύουν με τον τρόπο τους τη θεματική του βιβλίου. Νομίζω ότι μια ανάγνωση δεν φτάνει, γιατί κάθε φορά γεννιούνται νέα νοήματα και ερμηνείες. Δεν έχω επιλέξει ακόμη με ποιο μυθιστόρημα θα συνεχίσω αναγνωστικά τον υπόλοιπο μήνα, αλλά αυτό που ξέρω είναι ότι ο Ιούλιος θα ανήκει στους Πλάνητες της Olga Tokarczuk και ήδη έχω μια χαρούμενη αγωνία καθώς διαβάζω και ακούω πολλά για το παραπάνω έργο.

Συνεχίζοντας αυτή τη φορά με non fiction αναγνώσεις, διαβάζω με μεγάλη προσοχή ένα βιβλίο που είχα προτείνει και στη στήλη Βιβλίο της Παρασκευής σχετικά με το ρόλο της Δημοσιογραφίας στην Ευρωπαϊκή Ένωση. Είναι μια μελέτη που δεν αφορά μόνο τους ειδικούς του χώρου, αλλά και όσους επιθυμούν να μάθουν τους μηχανισμούς της ενημέρωσης και της ερευνητικής δημοσιογραφίας. Στο ίδιο κλίμα, ξεκίνησα με μεγάλο ενδιαφέρον το πολυπόθητο έργο του Roderick Beaton Ελλάδα: μια βιογραφία ενός σύγχρονου έθνους. Έχω εξοπλιστεί με τα ανάλογα post-it σημειώσεων και σελιδοδεικτών και το έχω χωρίσει εκ νέου σε αναγνωστικά στάδια (εποχές & χρονολογίες). Ωστόσο, ο μόνος μου ενδοιασμός σε κάποια σημεία είναι η μετάφραση που δεν μεταφέρει το ακριβές νόημα των λόγων του συγγραφέα. Αυτό με ξενίζει πολλές φορές και στη ροή της ανάγνωσης. Είναι κρίμα, γιατί είναι ένα πολύ σημαντικό πόνημα που αφορά τα ελληνικά γράμματα και τη χώρα.

Λίγο πριν μπει ο πρώτος καλοκαιρινός μήνας πήρα την απόφαση, μετά από σκέψεις ετών, να ενταχθώ σε μία Λέσχη Ανάγνωσης. Δεν είναι υπερβολικό αυτό που λέω, καθώς πάντα επιλέγω προσωπικά τι θα διαβάσω και δεν ακολουθώ τυχόν αναγνωστικούς κανόνες. Ωστόσο, θα ήθελα πολύ κάποια στιγμή να είμαι εγώ υπεύθυνη για κάποια Λέσχη Ανάγνωσης και να προτείνω βιβλία. Η παραπάνω λέσχη είναι ψηφιακή και δεν ξέρω αν θα καταφέρω ποτέ να βρεθώ δια ζώσης σε τυχόν συναντήσεις. Η Λέσχη Ανάγνωσης της free-press LIFO με οδήγησε μέσα από τις ποικίλες επιλογές της να διαβάσω το εκπληκτικό, σχεδόν αυτοβιογραφικό, έργο του Ντάνιελ Μέντελσον Μια Οδύσσεια: ένας πατέρας, ένας γιος, ένα έπος. Βρίσκομαι 100 σελίδες πριν το τέλος και δηλώνω άκρως ενθουσιασμένη! Περισσότερα θα γράψω σύντομα σε κάποιο άλλο σχετικό blog-post, οπότε υπομονή!

Τέλος, σε επίπεδο αναγνώσεων βρήκα τυχαία σε κάποιο μπαζάρ μια εξαντλημένη έκδοση των Αγαπημένων του Θωμά Κοροβίνη. Η φιλοσοφία του βιβλίου είναι η παράθεση αγαπημένων λογοτεχνών, μουσικών ή ό,τι άλλο που ξεχωρίζει ο συγγραφέας Κοροβίνης. Γράφοντας ένα σύντομο, αλλά υπέροχα περιεκτικό προλογικό σημείωμα, μας παρουσιάζει σημαντικές, για εκείνον, ελληνικές προσωπικότητες του χώρου των γραμμάτων και των τεχνών. Ο Κοροβίνης για εμένα είναι ένας μοναδικός συγγραφέας και μελετητής και τα έργα του θα έπρεπε να διδάσκονται, σε περίπτωση που ανανεωθεί ποτέ η ύλη της Λογοτεχνίας ή της Γλώσσας στο σχολείο. Το έργο του ’55 ανήκει στα πέντε δικά μου κορυφαία ελληνικά μυθιστορήματα που προτείνω να διαβάσει κάποιος. Τα υπόλοιπα είναι η Αρχαία Σκουριά της Μάρως Δούκα, η Τριλογία του Νίκου Θέμελη, η Αρραβωνιαστικιά του Αχιλλέα της Άλκης Ζέη και η Χαμένη Άνοιξη του Στρατή Τσίρκα. Η παραπάνω έκδοση νομίζω ότι θα γίνει ένα αγαπημένο ανάγνωσμα, που θα ανατρέχω συχνά για να ανακαλύπτω εκ νέου ξεχωριστούς έλληνες δημιουργούς.

ΚΙΝΗΜΑΤΟΓΡΑΦΟΣ/ΘΕΑΤΡΟ

Ελάχιστος είναι ο χρόνος που περνώ βλέποντας ταινίες ή σειρές αυτή την περίοδο. Ωστόσο, ήθελα εδώ και καιρό να ξεκινήσω τα έργα του Paolo Sorrentino The Young Pope & The New Pope. Προφανώς είναι μια υπέροχη δουλειά, αν σας αρέσει η οπτική του σκηνοθέτη γενικότερα. Ο Sorrentino τολμά να προβάλει, φανταστικά ή μη γεγονότα, να ειρωνευτεί, να διακωμωδήσει με μαύρο χιούμορ απόψεις που πάνω-κάτω έχουμε λίγο έως πολύ σκεφτεί για την Καθολική Εκκλησία. Το αιρετικό και ταυτόχρονα ερωτικό του ύφος είναι μοναδικό και δεν μπορείς να μην αναγνωρίσεις το πόσο σημαντικός καλλιτέχνης είναι τόσο σε επίπεδο σκηνοθετικό, όσο και ευρηματικότητας στην επιλογή των ηθοποιών-συντελεστών των σειρών.

Όπως είχα αναφέρει και σε άλλα Ξεφυλλίσματα, η δυνατότητα να δούμε θεατρικές παραστάσεις του εξωτερικού ψηφιακά λόγω της καραντίνας, προσέφερε την ευκαιρία να απολαύσουμε έργα-διαμάντια σε δωρεάν προβολές. Ένα από αυτά ήταν και η τραγωδία του Σαίξπηρ Κοριολάνος του National Theater. Το έργο είναι ένα συγκλονιστικό βίαιο, αλλά και ειλικρινές έργο για τον ανθρώπινο χαρακτήρα, το καθήκον προς τους νόμους και το κράτος, το ζήτημα της εξουσίας και των ορίων της, αλλά και τις οικογενειακές αρχές. Στη χώρα μας δεν έχει τύχει να τη δω ως παράσταση, ωστόσο πριν από χρόνια την είχα απολαύσει σε ταινία, δομημένη όμως σε θεατρικό λόγο μέσα από την έμπειρη ματιά του Ralph Fiennes.

<<>>

Κλείνοντας τα 10^α Ξεφυλλίσματα και πριν παραθέσω κάποια links που αξίζει να ανατρέξετε σ’αυτά, θα ήθελα να μιλήσω για το σοκ της βίας που παρακολουθώ το τελευταίο διάστημα εντός και εκτός χώρας. Η υγειονομική καραντίνα έφερε στην επιφάνεια τα χειρότερα ένστικτα του ανθρώπου. Ιστορικά και ερευνητικά το 2020 θα αποτελέσει μεγάλη πηγή μελετών για το πώς αντέδρασε ο πλανήτης και κάθε κοινότητα σε μια απειλή όχι μόνο υγειονομική, αλλά κοινωνική και οικονομική.

Η ελληνική κοινωνία συγκλονίζεται τις τελευταίες ημέρες από ειδήσεις που δεν τις χωρά ο ανθρώπινος νους. Από την άλλη η αμερικανική κοινωνία έφτασε στα όριά της μετά από κοινωνικές παθογένειες αιώνων. Είναι σοκαριστική η άγνοια για θέματα που αφορούν τη διεκδίκηση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων της κοινότητας των Αφροαμερικάνων και τη συζήτηση που γίνεται για το ποιος έχει το δικαίωμα ή όχι να λέγεται πολίτης. Μέρος της αμερικανικής κοινωνίας είναι ρατσιστική και το έχουν επισημάνει κατά καιρούς πολλοί πνευματικοί άνθρωποι και καλλιτέχνες που το βίωσαν. Είναι ακόμα πιο σοκαριστικό, βέβαια, ότι μετά από τη θητεία του πρώτου Αφροεαμερικάνου Προέδρου τον διαδέχτηκε ένας από τους εκπροσώπους της παραπάνω ιδεολογίας. Αυτή τη στιγμή στόχος θα πρέπει να είναι η κατάλληλη εκπαίδευση (ατομική και συλλογική) και υπενθύμιση σε όλους τους πολίτες τόσο της Αμερικής όσο και της Ευρώπης ότι στο παρελθόν συνέβησαν φρικτά γεγονότα και ότι το μέλλον δεν μπορεί και δεν πρέπει να τα επαναλάβει!

Links που αξίζουν το κλικ

• The US Antifascism Reader Edited by Bill V. Mullen and Christopher Vials
• Νέα κυκλοφορία βιβλίου: Ο ανθρώπινος παράγοντας – Graham Green
• Ένα βιβλίο που αξίζει να αναζητηθεί: Βrit(ish) on race identity and belonging – Afua Hirsch
• Ιστορία & graphic novels: Οι όμηροι του Γκαίρλιτς – Θανάσης Πέτρου
• 18 βιβλία στα ελληνικά για μια αντιρατσιστική βιβλιοθήκη
• Ταξίδι στη Μεσόγειο με οδηγό τον Όμηρο
• Οι αγώνες των μαύρων στα ’60 στην ελληνική βιβλιογραφία
• Ιστορία & graphic novels: March Trilogy – John Lewis
• Συνομιλώντας με τον συγγραφέα της Τριλογίας του Μυστρά
• Έξι χαρακτηριστικές ταινίες, για το πως αντιλαμβάνεται το Χόλιγουντ, τη φασιστική οργάνωση Κου Κλουξ Κλαν
• 1821-2021: η συνείδηση της ενότητας (μία τοποθέτηση που συμφωνώ απόλυτα μαζί της)
• An antiracist reading list/ New York Times
• 9 best literary & books newsletters to subscribe
• Συνέντευξη με τη Μαρία Γαβαλά
• Culturahistorica.org
• James Baldwin on the Creative Process and the Artist’s Responsibility to Society (ένα άκρως σημαντικό βιβλίο που κοστίζει 800$ !)
• Eric Hobsbawm, the Communist Who Explained History
• Συνέντευξη: για τον ερωτικό Παλαμά
• The Vanishing Half by Brit Bennett review – a twin’s struggle to ‘pass’ for white
• Το φετινό βραβείο Πούλιντζερ λογοτεχνίας κυκλοφορεί σύντομα στα ελληνικά
• Τα καλύτερα βιβλία για το 2019 σύμφωνα με τον Αναγνώστη-οι υποψήφιοι
• Αντώνης Λιάκος & 20ος ελληνικός αιώνας
• Το κείμενοτου Θεόδωρου Γρηγορίαδη που «έπεσε» στις φετινές εξετάσεις της Έκθεσης
• Ένα τραγούδι στο non-stop
• Ένα βιβλίο που θέλω να διαβάσω πάρα πολύ!
• Τι μας διδάσκει η πανδημία του Covid-19;
• Το αγαπημένο πατάρι των εκδόσεων Gutenberg-ανακαλύψτε το!
• Required Reading on Race, According to Black-Owned Indie Booksellers
• Δύο ξεχωριστά κορίτσια στον κόσμο του YouTube : Lauren Wade & The Artisan Geek
• Ένα συνολικό έργο με άρθρα από την αγαπημένη Hilary Mantel κυκλοφορεί το φθινόπωρο
• Οι αυταρχικοί άνδρες που κυβερνούν τον κόσμο τώρα
• BBC4 Girl, Woman, Other by Bernadine Evaristo
• Η σπουδαία περίπτωση του Χούλιο Κορτάσαρ
• Σπαίκ Λι: ουσιαστικός & επίκαιρος (από την ανανεωμένη & αγαπημένη BookPress)
• How Normal People make us fall in love
• 6 books like Normal People to read
• Πώς χτίστηκε ένα από τα αγαπημένα μου θέατρα
• Νέα κυκλοφορία βιβλίου: Ο πρίγκιπας με το φλιτζανάκι-Émilie de Turckheim
• Global Labour History: Perspectives from East to West, from North to South / Historein
• 1968: the digital exhibition
• Συνέντευξη Μάρως Δούκα
• Νέα κυκλοφορία βιβλίου: Φλλσστ,φλλσστ,φλλσστ– Άρης Μαραγκόπουλος
• Η κινηματογραφική μεταφορά της Εθνικής Βιβλιοθήκης
• Ο Χάρολντ Μπλουμ για το έργο του Φίλιπ Ροθ
• Ένα απαραίτητο ανάγνωσμα
• White People Must Save Themselves from Whiteness
• 10 ταινίεςγια να καταλάβουμε τι συμβαίνει στην Αμερική

Κάπου εδώ σας αφήνω & σας στέλνω τις πιο όμορφες ευχές!

Σας ευχαριστώ πολύ που διαβάζετε τα Ξεφυλλίσματα!

Είδατε τη νέα στήλη του blog Το βιβλίο της Παρασκευής;

Συντονιστείτε για περισσότερες προτάσεις Πολιτισμού στο fun page του blog!